Yapay Zekâ ve Etik Kurallar
İçerik Kategorileri
Son Yazıları
AI ve Blockchaın Yakınlaşması & En İyi 10 Proje
Anlık 100 AI Önerisi
Yapay Zekâ ve Blockchain Aynı Cümlede…
Yapay Zekâ ve Medyanın Yeni Tavrı
Kod Öldü, Yaşasın Yeni Kod Çağı!
Yapay zekânın etik kuralları ve bu konudaki gelişmeler son yıllarda giderek artan bir ilgi görüyor. Bu alanda birçok çalışma, tartışma ve öneri bulunuyor, ancak henüz evrensel olarak kabul edilmiş bir çerçeveye ulaşılmış değil. İşte bu konular hakkında bazı önemli noktalar:
Yapay Zekâ ve Etik Kuralları
Etik İlkeler ve Rehberler: Çeşitli kuruluşlar ve araştırmacılar, yapay zekâ kullanımına ilişkin etik ilkeler ve rehberler belirledi. Örneğin:
- IEEE Etik Rehberi: IEEE, yapay zekâ sistemlerinin geliştirilmesi ve kullanımında insan refahını ön planda tutan etik kurallar öneriyor.
- Avrupa Birliği Yapay Zekâ Etik Kılavuzu: AB, güvenilir yapay zekâ için şeffaflık, insan denetimi, veri gizliliği gibi temel prensipler belirledi.
Avrupa Birliği (AB), yapay zekânın (YZ) güvenilir ve etik bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılmasını teşvik etmek amacıyla "Güvenilir Yapay Zekâ için Etik Kılavuzlar" hazırladı. Bu kılavuzlar, YZ sistemlerinin güvenilir olmasını sağlamak için üç temel bileşeni vurguluyor:
1. Hukuka Uygunluk: YZ'nin mevcut yasa ve düzenlemelere uyması gerekir.
2. Etik Değerler: YZ sistemlerinin etik ilke ve değerlere uygun olması gerekir.
3. Teknik ve Sosyal Dayanıklılık: YZ sistemleri hem teknik açıdan sağlam hem de sosyal bağlamda uygun olmalıdır. İyi niyetle geliştirilen sistemler dahi istemeden zarar verebilir, bu nedenle güvenli ve dayanıklı olmaları önemlidir.
Bu üç bileşenin her biri gerekli ancak tek başına yeterli değil; bu bileşenlerin birbirleriyle uyum içinde çalışması gerekir.
Kılavuzda, YZ sistemlerinin güvenilir olarak kabul edilebilmesi için karşılaması gereken yedi ana gereklilik belirtilmiştir:
1. İnsan Ajansı ve Denetimi: YZ, insan özerkliğine saygı göstermeli ve denetime açık olmalıdır.
2. Teknik Dayanıklılık ve Güvenlik: YZ sistemleri, güvenli ve sağlam bir şekilde çalışmalıdır.
3. Gizlilik ve Veri Yönetimi: YZ sistemleri, bireylerin gizliliğini korumalı ve verileri doğru bir şekilde yönetmelidir.
4. Şeffaflık: YZ sistemlerinin nasıl çalıştığı konusunda şeffaflık sağlanmalı ve bu sistemlerin kararları anlaşılır olmalıdır.
5. Çeşitlilik, Ayrımcılık Yapmama ve Adalet: YZ, ayrımcılık yapmamalı ve herkese adil davranmalıdır.
6. Toplumsal ve Çevresel Refah: YZ, toplumsal ve çevresel refaha katkıda bulunmalıdır.
7. Hesap Verebilirlik: YZ sistemlerinin işleyişi ve etkileri için hesap verilebilirlik sağlanmalıdır.
AB, bu gerekliliklerin nasıl uygulanacağına dair bir değerlendirme listesi de hazırlamış ve bu listeyi tüm ilgililerin katkısıyla geliştirmek için bir pilot uygulama süreci başlatmış durumda. Bu süreçte, tüm paydaşlar uygulama hakkında geri bildirim sağlayabilir ve en iyi uygulamalarını paylaşabilir haldeler.
Ahlaki ve Hukuki Sorumluluk
YZ sistemlerinin kararlarından kim sorumlu olacak? Bu konuda çeşitli tartışmalar var. Henüz bir YZ, kendi başına ahlaki bir sorumluluk taşıyacak şekilde değerlendirilmiyor. Ahlaki ve hukuki sorumluluk genellikle geliştiricilere ve kullanıcılara yükleniyor.
Yapay Zekânın Ahlak Geliştirmesi
YZ'nin kendi başına ahlaki bir bilinç geliştirmesi şu anda mümkün değil. YZ'ler, geliştiricilerinin belirlediği kurallar ve verilerle çalışıyor. Ancak etik karar destek sistemleri ve değerleri dikkate alan algoritmalar üzerinde çalışmalar var. Örneğin, makine öğrenimi algoritmalarının adil ve ayrımcı olmayan kararlar verebilmesi için çeşitli yöntemler geliştiriliyor.
Bu yöntemler çeşitli çalışma ve tartışma gruplarının ilgili platformlarda yaptıklarıyla ortaya çıkıyor:
Akademik Araştırmalar: YZ ve etik konusundaki çalışmalar, genellikle şu alanlara odaklanıyor:
- Yapay Zekâ ve İnsan Hakları: YZ'nin insan haklarına etkileri üzerine çalışmalar.
- Algoritmik Adalet ve Önyargı: YZ sistemlerinin önyargı taşımaması için geliştirilen yöntemler.
- Otonom Sistemler ve Etik: Otonom araçlar veya askeri sistemler gibi kendi kendine karar verebilen YZ sistemlerinin etik boyutları.
Etik Komiteleri ve Standartlar: Birçok ülke ve uluslararası kuruluş, YZ etik kuralları ve standartları belirlemek için komiteler oluşturdu. Örneğin, Birleşmiş Milletler ve OECD, bu konuda çeşitli standartlar ve öneriler geliştirdi.
Tartışmalar: YZ etiği konusundaki tartışmalar genellikle şunları içeriyor:
- Yapay Zekâ ve İşsizlik: Otomasyonun iş gücü üzerindeki etkileri.
- Gizlilik ve Güvenlik: YZ tarafından toplanan verilerin güvenliği ve gizliliği.
- Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik: YZ sistemlerinin kararlarının anlaşılabilir ve açıklanabilir olması gerektiği.
Henüz Evrensel Bir Karar Yok
YZ etiği konusunda genel kabul görmüş evrensel bir çerçeve veya bağlayıcı bir karar henüz bulunmuyor. Ancak bu konuda standartlar ve en iyi uygulamalar geliştirme çalışmaları devam ediyor. Farklı ülkeler, şirketler ve akademik çevreler, kendi bağlamlarında etik kurallar ve ilkeler belirlemeye çalışıyor.
Özetle
YZ etiği, hızla gelişen bir alan olmasına rağmen, birçok soru hala yanıtlanmayı bekliyor. YZ'nin ahlaki açıdan bağımsız bir varlık olarak kabul edilmesi mümkün olmasa da, etik ve adil kararlar verebilen sistemler geliştirmek için yoğun çalışmalar devam ediyor. Bu süreçte, toplumsal değerlerin, insan haklarının ve bireysel özgürlüklerin korunması hedefleniyor.
*Dijital Network Alkaş (“DNA”), blog yazarı tarafından DNA'da paylaşılan içeriklerin doğruluğundan, geçerliliğinden, güncelliğinden ve telif hakları konusundaki iddialardan sorumlu değildir. Tüm hukuki ve cezai sorumluluk blog yazarına aittir.